In het proces van planning en control is opgenomen dat wij in het voorjaar een kadernota of kaderbrief opstellen en dat u als raad deze behandelt in de vergadering van juli. Waar de kadernota de brede beleidslijnen en financiële ruimte vastlegt, is de kaderbrief vooral bedoeld om de financiële uitgangspunten vast te leggen voor het opstellen van de begroting. De besluitvorming van de raad over de kadernota of -brief wordt nader uitgewerkt in de conceptbegroting. Het is gebruikelijk om voor het programmajaar waarin gemeenteraadsverkiezingen plaatsvinden, geen nieuwe beleidskeuzes aan de raad voor te leggen, zodat vaak wordt volstaan met een kaderbrief. Om ruimte te geven aan het proces van het perspectiefgesprek, gezien de onduidelijkheden over de middelen die het Rijk beschikbaar stelt, en om u en de nieuwe raad na de verkiezingen maximaal te informeren, hebben wij ervoor gekozen een uitgebreide kadernota op te stellen.
Leeswijzer bij de Kadernota
Deze kadernota 2026 bevat veel informatie. Zodoende geven we een korte toelichting hoe dit document is opgebouwd:
- bladzijden 2 t/m 6 laten de uitgangspunten zien die gebruikt zijn bij kadernota 2026 en geven duiding over de kadernota 2026
- bladzijden 6 en 7 (financieel effect kadernota) laten de financiële effecten van de kadernota 2026 mutaties zien. Dit zijn de mutaties exclusief de effecten/financiële verwerking van het perspectiefgesprek en het raadsbesluit (en amendement) toekomstperspectief buitensport.
- detailinformatie over deze mutaties staan per programma vermeld vanaf bladzijde 12 t/m 27.
- bladzijde 12 staan de effecten van de meicirculaire 2025 vermeld.
- bladzijde 8 t/m 10 staan de financiële uitwerkingen van het perspectiefgesprek 2025 en het raadsbesluit (en amendement) toekomstperspectief buitensport vermeld.
- bladzijde 11 staat het financiële perspectief (zowel incidenteel als structureel) vermeld inclusief de financiële uitwerkingen van het perspectiefgesprek 2025 en het raadsbesluit (en amendement) toekomstperspectief buitensport.
- bladzijde 28 t/m 30 staan de toekomstige wensen en risico’s vermeld. Deze wensen zijn niet financieel verwerkt in deze kadernota.
Proces voor de Kadernota 2026
Bij het opstellen van de kadernota 2026 hebben we, in vervolg op vorig jaar, een iets ander proces gevolgd. Met de wens om als raad eerder in het proces betrokken te worden, heeft u het perspectiefgesprek gevoerd om de door u gewenste richting te duiden. Met deze richting heeft ons college gewerkt aan het tot stand komen van de kadernota, die is gebaseerd op het meest actuele beeld van de meicirculaire. Met uitzondering van de in het perspectiefgesprek besproken onderdelen, ligt de focus van deze kadernota vooral op het consolideren en afronden van deze raadsperiode, gelet op de verkiezingen komend jaar. Zo kan in een nieuwe raadsperiode de basis van de begroting stabiel en gezond zijn. Deze kadernota richt zich dan ook op:
- Het afronden en de voortgang van lopende projecten,
- Geen nieuwe beleidskeuzes maken die extra geld kosten,
- Zorgvuldig financieel beheer.
Financiële Situatie en Vooruitzichten
Een onzekere factor, ook ten tijde van het perspectiefgesprek, zijn de inkomsten die wij vanuit het Rijk kunnen verwachten. Hoewel met de meicirculaire 2025 van het Rijk enige helderheid is gekomen, geeft dit nog geen structureel duidelijk beeld vanaf 2028. Gemeenten blijven, met name op de langere termijn, onzekerheid houden over hun structurele inkomsten. De meircirculaire 2025 van het Rijk bevat belangrijke ontwikkelingen die directe gevolgen hebben voor gemeenten, waaronder Ommen.
De belangrijkste punten met impact op gemeenten en de bijbehorende onzekerheden zijn:
- Gemeenten ontvangen extra geld voor 2026 en 2027 om de terugval in het gemeentefonds te dempen en tekorten in de jeugdzorg aan te pakken. Vanaf 2028 zijn deze extra middelen niet meer beschikbaar.
- Ondanks extra middelen blijven veel gemeenten kampen met structurele tekorten, vooral in het sociaal domein (jeugd en Wmo).
- Stijgende kosten door inflatie en bevolkingsgroei zetten extra druk op gemeentelijke financiën.
- Het is onduidelijk hoe toekomstige rijksbijdragen zich zullen ontwikkelen, wat planning en begroting voor gemeenten bemoeilijkt.
De meicirculaire 2025 biedt op korte termijn (voor 2026 en 2027) verlichting, maar structurele uitdagingen blijven bestaan. Voor Ommen betekent dit dat beschikbare middelen vooral worden ingezet om stijgende kosten te dekken, met weinig ruimte voor nieuwe investeringen.
Ommen heeft ambities en er is de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in de samenleving. Op basis van onze huidige financiële positie, en met de uitkomsten van de meicirculaire, kunnen wij u ook in deze kadernota – rekening houdend met de uitzettingen – een sluitende meerjarenbegroting presenteren. Gezamenlijk bouwen we aan de toekomst binnen de financiële kaders die we zijn overeengekomen, zonder extra lastenverzwaring voor onze inwoners. Voor 2028 en verder lijken de financiële vooruitzichten wel degelijk zorgelijk. We zien bijvoorbeeld ook dat de algemene reserve verder blijft dalen.
Vormgeving bij de Kadernota
Ommen heeft een goed voorzieningenniveau en investeert daar nog steeds in. Om dit niveau te behouden, zullen ook toekomstige investeringen nodig zijn voor renovatie of vervanging. Wij presenteren u deze kadernota in een iets andere vorm dan u gewend bent. Zowel het doorlopen proces met het perspectiefgesprek als het belang om de meicirculaire te verwerken maken dat wij de kadernota hebben 'ingedikt'.
Verder is er in de raadsvergadering van 9 mei 2025 toegezegd dat per onderwerp wordt aangegeven of projecten wel of niet onder de 3 o-’s vallen: onontkoombaar, onvermijdbaar én onuitstelbaar.
Onderwerpen die wel vallen onder 3 o’s worden toegelicht met één:
V = Vallen onder 3 o’s
X = Vallen niet onder 3 o’s