Overige wensen of risico’s

Beschikbare capaciteit op de arbeidsmarkt
De krapte op de arbeidsmarkt kan een risico zijn voor de continuïteit en de effectiviteit van de uitvoering van onze werkzaamheden. Het betreft hier niet alleen onze eigen organisatie. Het gaat ook over beschikbare capaciteit die nodig is om onze opdracht uit te voeren. Daarbij gaat het vooral om externe advisering. Want door intern met prioriteiten te schuiven, lukt het vaak wel om de primaire dienstverlening maximaal te borgen. Maar we zien in toenemende mate dat vooral (hoog) specialistische werkzaamheden, die namens ons of in opdracht van derden (bv bij ruimtelijke ontwikkeling) worden aangeleverd, vertragingen oplopen. Dit kan tot gevolg hebben dat we moeten gaan faseren of herprioriteren in de werkzaamheden en dat de doorlooptijden toenemen. De krapte op de arbeidsmarkt lijkt een meer structureel karakter te hebben.

Mogelijke bezuinigingen vanuit het Rijk en anders bekostigen gemeenten
De oplopende rente op de staatsschuld kan het kabinet de komende jaren enkele miljarden euro's extra kosten. Hoe die miljardentegenvaller moet worden opgevangen, is nog onduidelijk. Het kan zijn dat er ombuigingen aankomen. Op dit moment geldt het zogenoemde trap-op-trap-af-mechanisme nog, waardoor medeoverheden meer geld van het Rijk krijgen op het moment dat de rijksuitgaven hoger worden. Maar in de voorjaarsnota van het kabinet is besloten om deze financieringssystematiek aan te passen.

Vanaf 2027 wordt het gemeentefonds geïndexeerd op basis van de ontwikkeling van het bruto binnenlands product (bbp). De ontwikkeling van het bbp is een maatstaf voor zowel volumecomponenten (zoals bevolkingsgroei) als voor de loon- en prijsontwikkeling. Daarnaast wordt de mogelijkheid opgenomen om een groter eigen belastinggebied te betrekken. Hoe de laatste twee jaren, 2026 en2027, van de meerjarenbegroting eruit komen te zien, is nog niet duidelijk. Maar dit kan betekenen dat er plannen en maatregelen opgesteld moeten worden om invulling te geven aan de financiële situatie vanaf dat moment.

Rechtmatigheidsverantwoording
Nu verstrekken externe accountants een controleverklaring met een oordeel over getrouwheid en rechtmatigheid bij de jaarrekeningen van gemeenten. Met de invoering van de rechtmatigheidsverantwoording wijzigt dit oordeel. Het college van B en W geeft dan een rechtmatigheidsverantwoording in de jaarrekening. Daarmee valt de rechtmatigheidsverantwoording onder het getrouwheidsoordeel van de accountant. De accountant kijkt dus nog wel of de rechtmatigheidsverantwoording ‘juist’ is.

Ontwikkelingen ICT
In de komende jaren verwachten we dat het gemeentelijke ICT-landschap enorm gaat veranderen. Door de steeds verdergaande digitalisering en de vraag om gegevens (sneller) te delen, wordt het huidige ICT-landschap onhoudbaar. De huidige oplossingen zijn:

• te duur
• te complex
• te kwetsbaar
• te star
• niet toekomstbestendig

De huidige oplossingen staan daarom een optimale dienstverlening in de weg, gemeentes verliezen hiermee aansluiting. De samenleving vraagt om een open en transparante overheid die door privacyregels (onder meer de AVG) de informatieveiligheid scherp in het oog houdt. Om dit te bewerkstelligen, heeft de VNG de beweging Common Ground omarmd.  Met als doelstelling om de komende jaren samen stapsgewijs te transformeren en hiervoor nieuwe technologieën in te zetten. De in opkomst zijnde transitie gaat gepaard met opstartfases, bestaande afspraken en aflopende contracten. Dergelijke situaties zullen om extra middelen vragen die nu nog niet te overzien zijn.  De verwachting is dat de nieuwe technologieën op termijn zullen zorgen voor minder kosten.

NIS2/NIB2
Sinds 2016 is in de Europese Unie de NIS-richtlijn (Network and Information Systems) van kracht. Deze richtte zich vooral op de beveiliging van kritieke infrastructuur.

De vernieuwde NIS2-richtlijn is sinds 16 januari 2023 in de EU van kracht.Lidstaten moeten deze richtlijn uiterlijk in oktober 2024 hebben omgezet in lokale wetgeving. In Nederland gaat deze wet NIB2 heten (Netwerk- en Informatiebeveiliging). Het is duidelijk dat deze wet voor de informatiebeveiliging van gemeenten flinke gevolgen zal gaan krijgen. Er moeten op landelijk niveau echter nog veel besluiten genomen worden, waardoor over de praktische invulling en consequenties op dit moment nog weinig gezegd kan worden.

Wel kunnen contouren van de impact van deze nieuwe wet worden geschetst:

• Beveiliging van technische automatisering (zoals verkeersregelinstallaties, camera’s, brugbediening) moet passende aandacht gaan krijgen. Dit is tot nu toe een onderbelicht domein geweest.
• Ministeries hebben taken gedelegeerd aan gemeenten. De ministers zullen zich ook over deze gedelegeerde taken moeten verantwoorden. De verwachting is dat hiervoor verantwoordingskaders zullen worden opgelegd waaraan de gemeente moet voldoen. De gemeente heeft bijvoorbeeld de ROVA voor afval, de GGD voor volksgezondheid en een andere leverancier voor technische aansturing van verkeersregelinstallaties) waardoor hier veel interactie met derde partijen nodig kan zijn.
• Er zal veel meer aandacht gegeven moeten worden aan beveiliging waar de gemeente taken niet zelf uitvoert (uitbesteed aan leveranciers, verbonden partijen, werk in ketens). Hiervoor zijn nog geen normen gesteld, maar de gemeente moet straks wel aan deze normen voldoen. Dit zal in contracten nog niet zijn opgenomen. Hier kan veel interactie met derde partijen nodig zijn.
• De BIO (Baseline Informatiebeveiliging Overheid) wordt een wettelijke verplichting.

Huis van de gemeente
Al langer is er de wens voor een upgrade van ons gemeentehuis. De eerste plannen waren hiervoor ontwikkeld, maar zijn uitgesteld door de komst van een eigen veel kleinere organisatie. Daarnaast is door de coronapandemie een heel ander beeld ontstaan op het nut en de noodzaak van de meer traditionele invulling van kantoorgebouwen. Dit vraagt om een bredere visie op de invulling van het huis van de gemeente en de kantoorfuncties. Om onze dienstverlening en klantvriendelijkheid te versterken en te verbeteren, maken we de komende jaren hoe dan ook kosten. Want we willen een gastvrije gemeente zijn. Hierbij dragen we maximaal zorg voor duurzaamheid en klimaat en voor goede en inspirerende werkomstandigheden van onze medewerkers en gasten.